Các sự vật, hiện tượng trong cuộc đời này đều có một giá trị, một ý nghĩa nhất định.
Tất cả chúng đều góp phần tạo nên cuộc sống. Nếu tiếp xúc với các sự vật bằng sự quán chiếu thì chúng ta sẽ “nghe” được những đạo lý từ chính các sự vật ở trong cõi đời này chứ không chỉ ở cõi Cực Lạc của đức Phật A-di-đà mới có thể nghe. Bây giờ, chúng ta sẽ cùng nhau tiếp xúc với đất để “lắng nghe” tiếng lòng của đất, và học theo những điều giá trị từ nó.
Điều chúng tôi muốn nói đến đầu tiên đó là tính chịu đựng của đất. Con người đã đặt lên đất rất nhiều thứ với nhiều đặc tính khác nhau, từ những thứ đẹp đẽ đến những thứ xấu xa, từ những thứ sạch sẽ đến những thứ nhơ bẩn,… đất đều tiếp nhận tất cả. Đất đã tiếp nhận mà không hề có sự phản kháng hay chống đối, cũng không hề có sự vướng lụy.
Không chỉ có thế, đất còn là điểm tựa cho tất cả các sự vật. Đất đã nâng đỡ tất cả các sự vật. Dù cho là vật gì đi nữa thì đất cũng không loại trừ. Đất đã “đối xử” với các sự vật rất bình đẳng. Đất không bao giờ có sự phân biệt. Đất đã nâng đỡ cho cỏ cây, hoa lá, đất làm điểm tựa cho sự sống của con người và các loài động vật. Không có sự nâng đỡ của đất thì sự sống không thể nào tồn tại được trên thế gian này.
Đồng thời với tính chịu đựng và nâng đỡ là khả năng chuyển hóa của đất. Chuyển hóa ở đây có nghĩa là chuyển hóa những thứ mà đất đã tiếp nhận. Những thứ không tốt lành đến với đất, đất đều chuyển hóa chúng dần dần để tạo nên những thứ có ích cho cuộc sống, những thứ đã tốt thì làm cho tốt hơn. Những thứ rác bẩn đến với đất đã được chuyển hóa thành chất dinh dưỡng để nuôi cây trồng. Những dòng nước bẩn khi thấm vào lòng đất đã được đất chuyển hóa thành dòng nước trong lành.
Chính vì đất có những đặc tính như thế cho nên đất trở thành một phần quan trọng của sự sống. Chúng ta cần phải học theo hạnh của đất. Học theo hạnh của đất có nghĩa là chúng ta phải thực hành hạnh nhẫn nhục.
Cuộc sống muôn màu muôn vẻ. Đời người có lúc gặp thuận duyên nhưng cũng có lúc gặp nghịch cảnh. Chúng ta cần phải giữ cho lòng mình bình lặng trước những ngọt ngào cũng như đắng cay đến với mình trong cuộc sống. Khi người khác ca ngợi mình, cung kính, tôn trọng, thân thiết với mình thì mình không vì thế mà kiêu căng, tự đắc, không vì thế mà hãnh diện. Khi người khác đối xử bất nhã với mình, công kích và nhục mạ mình, mình vẫn không chống đối, không oán hận hay thù ghét. Ngược lại, còn giữ lòng bình thản, sẵn lòng tha thứ, bao dung và thương yêu.
Tuy nhiên, như đất đã tiếp nhận các vật một cách rất tự nhiên, không hề có sự dồn nén hay gượng ép, không có sự phân biệt. Cũng vậy, trước các sự thuận nghịch trong cuộc sống, lòng chúng ta phải bình thản một cách tự nhiên, không bị chi phối bởi một nguyên do nào khác ngoài lòng thương yêu vô bờ bến. Càng không phải là sự bình thản vì nhu nhược, tư lợi, cũng không phải để mưu toan,.. Như thế mới là sự nhẫn nhục đích thực, mới thực hành theo hạnh của đất một cách rốt ráo.
Một khi chúng ta thực tập hạnh nhẫn nhục được thuần thục thì lòng thù hận sẽ vắng bóng trong lòng chúng ta. Chúng ta không còn có sự phân biệt giữa thù với bạn, giữa thân với sơ. Với tất cả mọi người, chúng ta đều tôn trọng, thương yêu và giúp đỡ, đều mong cho tất cả mọi người có được hạnh phúc trong cuộc sống và luôn cố gắng đem hạnh phúc đến cho mọi người, không bao giờ có ý làm tổn hại người khác.
Và cũng chính sự nhẫn nhục mà mình có thể làm thay đổi tâm niệm và cách nghĩ của người khác từ xấu trở nên tốt, từ tiêu cực thành tích cực. Một người dù có vô tâm đến đâu, tàn nhẫn đến đâu cũng không thể không xúc động trước sự bình thản, bao dung của người khác khi bị họ đối xử không tốt. Như thế là nhẫn nhục đã chuyển hóa được người khác, chuyển hóa được mối quan hệ không tốt giữa người với người, làm cho con người không còn thù ghét, oán hận nhau nữa.
Nhẫn nhục đem lại lợi ích lớn cho tự thân, gia đình và xã hội. Nhẫn nhục giúp con người giữ được tâm an tịnh trước những chuyện thị phi, trước nghịch cảnh cũng như trước những cám dỗ trong cuộc sống. Nhẫn nhục làm giảm sự hận thù, thiết lập lại mối giao hữu tốt đẹp giữa người với người. Người có lòng nhẫn nhục thì luôn cung kính, thương yêu mọi người, có khả năng đem lại hạnh phúc cho người khác. Sống mà không có nhẫn nhục thì sẽ không thể nào có được an vui, hạnh phúc trong cuộc sống. Chính đức Phật cũng đã ca ngợi về lợi ích của nhẫn nhục như sau:
“Nhẫn là duyên trợ đạo tốt nhất
Nhẫn là thuyền bè vượt sông biển
Nhẫn là thuốc trị bệnh cứu mạng
Tu hành chánh giác, vượt qua ba cõi,…
Cũng nhờ hạnh nhẫn nhục”.
Quả thật, nhẫn nhục có công năng đem lại lợi ích lớn cho cá nhân, gia đình và xã hội. Trong cuộc sống, ai cũng muốn mình trở thành một người tốt, một người có ích cho xã hội, muốn xây dựng cho mình một đời sống có ý nghĩa. Để được như thế thì cần phải học theo hạnh của đất, thực hành hạnh nhẫn nhục trong đời sống hàng ngày. Lúc nào thấy lòng mình “dậy sóng” thì hãy nhìn xuống đất, nhớ đến hạnh của đất để rồi tự đánh thức mình. r
Thích Quảng Trí
[Tập san Pháp Luân - số 17, tr.35, 2005]