“Người lữ hành bước đi, từng con sóng của đại dương cuốn theo xóa sạch từng dấu chân đi…” Tuệ Sỹ nói như thế về Phạm Công Thiện, một thi sĩ đã mở ra cuộc lữ dị thường. Bước đi một mình đơn độc gần 50 năm trời, lang thang lêu lổng suốt muôn chiều phiêu lưu, phiêu lãng ngàn phương. Tung hoành ngang dọc khắp năm châu bốn biển địa cầu.
Cuộc lữ dữ dội bi tráng như Rimbaud, như Henry Miller, những đồng thanh tương ứng với thi nhân nên luôn luôn xuất thần, ngất trời chếnh choáng say. Đó là cuộc đi vô định, chất ngất trên tuyệt đỉnh núi cao và hun hút tận nguồn sâu hố thẳm tồn sinh, vừa bừng bừng thần khí rực ngời lửa tim hồn cháy, vừa ầm ầm cuồng nộ, trào tuôn lai láng như sóng vỗ đại dương. Cháy và chảy, cháy và chảy mãi không ngừng.
Thi sĩ đã lên đường ra đi từ dạo đó, từ thuở vô thường dâu bể loạn mù xa:
Đã đi thì đã đi rồi
Thượng phương trùng điệp thấy gì nữa đâu?
Hạ phương ngày tháng bể dâu
Sắt son tình cũ phượng cầu túy hương
Hương say nghi ngút một chút tình xưa vẫn còn son sắt vi vu, dù lửa cháy rực đỏ trời tang tóc khắp rừng biển Đông phương, làm cho những bầy chim thanh xuân đó đây phải dẫy chết thảm thương trong uất nghẹn phập phồng:
Đông phương xanh lửa dậy tung hoành
Đông phương vàng dẫy chết chim oanh
Trời Paris chiều nay nhân loại ngủ
Em đi đi và nhớ quên anh
Làm sao quên được người thi sĩ tài hoa lỗi lạc ấy, một thiên tài xuất chúng vĩ đại, một bậc Bồ-tát nghệ sĩ kỳ tuyệt phiêu bồng, độc đáo vô song! Tất cả đạo lý, triết lý, văn chương nhân loại khắp Đông, Tây suốt mấy ngàn năm nay đều nằm gọn trong lòng hoằng viễn Phạm Công Thiện. Chỉ cần một chút tơ tưởng móng lên thôi là cả sơn hà đại địa, ba nghìn thế giới liền bùng dậy huy hoàng, rõ ràng hiện ngay trước mắt:
Chỉ cần một ý tưởng
Khắp vũ trụ mười phương
Sáng bừng lên vô lượng
Thiên tiên hiện đầu giường
Phải chăng đó là cái thấy trí tuệ siêu việt của một tâm hồn bao la thông suốt lẽ sâu xa của sinh tử và lý bất động của luân hồi:
Mỗi bước chân ra đi
Triệu vũ trụ thiên di
Mỗi chỗ tôi ngồi lại
Sáng bừng lên diệu lý
Chân lý vi diệu đó, thi nhân bỗng phát hiện chẳng ở đâu xa mà ngay tại đây và bây giờ, ngay giữa phù du cát bụi, giữa vui buồn sướng khổ trong cõi lòng huyền diệu của thức tâm:
Trăm năm đời hờ hững
Đêm ngày buồn lơ lửng
Linh địa là tại đây
Nơi chỗ tôi đang đứng
Linh địa là mặt đất thiêng liêng này, nơi thi sĩ đang sống từng phút từng giây đầy trọn vẹn. Sống từ đồng bằng sông Cửu Long đến cao nguyên sương mù Đà Lạt, từ Sài Gòn, Nha Trang đến Paris, London, Washington… ngút ngàn viễn xứ xa xôi:
Thoắt đi một đời người
Buồn hoài cũng thế thôi
Trăm năm là giây phút
Chưa đi đã tới rồi
Hàng triệu tỷ năm trôi qua và giờ đây ngưng đọng trong cái đang là, nơi người em thi ca đang mỉm cười nguyên sơ rạng ngời mới lạ:
Mười lăm tỷ năm qua
Từ vạn triệu thiên hà
Bây giờ ta mới tới
Gặp lại em hôm qua
Cuộc trùng phùng kỳ ngộ thật vô cùng thú vị, tuyệt hảo tân kỳ như một kẻ đốn ngộ vô ngôn vì thấy toàn thể vũ trụ là chốn đạo tràng đầy đủ chư Phật, Bồ-tát, thần linh đều viên dung cùng một ngọn ngành thanh tịnh:
Tất cả là đạo tràng thần linh
Ta ngồi tham ngưỡng cội vô hình
Thênh thang trần thế làm chim ó
Bay lượn tháng ngày cõi lặng thinh
Bay lượn giữa phong quang trời đất, nhật nguyệt hay thả trôi trên dòng sông Mật tông thấm đẫm tình Mẹ Đại Bi, Đại Trí Tãra xanh biếc huyền mộng chan hòa:
Tãra mười tiếng đại không
Ảo thân nằm giữa dòng sông Mật thừa
Về chùa một dúm muối dưa
Xa chùa cũng thế: Hứng mưa mỉm cười
Mỉm cười buông bỏ nhẹ nhàng để bước đi trầm hùng Sư Tử, tự do vô sự. Vô sự như “chim hải hồ bay trắng tháng ngày”. Bay khắp thiên thanh vĩnh thúy rồi đậu xuống mái hiên chùa rêu phong tịch mịch, ngồi nhập định làm thơ kính tặng cõi thinh không:
Mồng tơi mây ngủ hiên chùa
Dâm bụt rực đỏ hai mùa gặp nhau
Hơi rừng thơm nức chiêm bao
Đêm thâu nín thở ngó vào bài thơ
Cuộc đời là bài thơ. Sống chết là bài thơ. Có không, mộng thực là một bài thơ. Chiêm bao mộng mị hay niết-bàn diệu tâm cũng đều là thơ thơ hết thảy:
Tượng Phật ở bàn thờ
Dọn dẹp để trống trơ
Tôi vẫn lạy chỗ trống
Chỗ trống thành bài thơ
Chính cuộc đời của thi sĩ Phạm Công Thiện là một bài thơ quá tuyệt, quá mãnh liệt thiết tha, tràn đầy sức quyến rũ, đã khơi dậy ngọn lửa thiêng huy hoàng sáng tạo, bừng cháy thiên thu giữa lòng nhân thế vô ngần:
Hứng lúc nào cũng đến
Giờ nào cũng giờ hên
Ngồi thẳng lưng mà viết
Vạn tơ tưởng bồng bềnh
Viết là sống. Sống là thơ. Mỗi người là một bài thơ bất tuyệt, vô tiền khoáng hậu, một bài thơ bất khả tư nghì vậy.
Hãy sống hết mình, liễu đạt chính mình và sáng tạo đi hỡi những thi nhân đích thực trên mặt đất muôn đời còn yêu thương này. Sáng tạo và sáng tạo miên man để cảm tạ tri ân trần gian vô biên vô lượng:
Chim ca lãng kêu sương
Tôi sụp lạy cúng dường
Lôi bồ đề tâm dậy
Chấn động khắp mười phương.
Tâm Nhiên
[Tập san Pháp Luân - số 79, tr70, 2011]