Một câu hỏi

--- o0o ---

Ông Jack Kornfield là một vị giáo thọ và cũng là sáng lập viên của trung tâm thiền tập Spirit Rock Meditation Center. Quyển sách mới nhất gần đây của ông là The Wise Heart: A Guide to the Universal Teachings of Buddhist Psychology.

Tôi thì cũng đã từng đổi ý về hằng trăm việc. Mà một ví dụ cụ thể là vấn đề cố gắng trong thiền tập. Tôi thường nghĩ là muốn đạt đến giải thoát, chúng ta cần phải luyện tập như một chiến sĩ. Nhưng bây giờ thì tôi hiểu rằng, chúng ta cần phải thực tập như một người mẹ hiền đối với một đứa con sơ sinh của mình. Cũng cùng có một năng lượng ấy nhưng hai phẩm chất hoàn toàn khác nhau. Ta cần một tình thương và sự có mặt hơn là phải cố gắng đánh gục kẻ thù trên một chiến trận.

Và một vấn đề nữa là tôi vẫn thường nghĩ rằng chúng ta chỉ cần ngồi thiền là đủ. Chỉ cần ngồi thiền thôi ta sẽ có thể thay đổi hết tất cả mọi việc trong cuộc đời mình một cách trọn vẹn và tốt đẹp. Có thể đối với một số nhỏ là như vậy, nhưng nói chung thì việc ấy không hề xảy ra. Đối với đa số chúng ta, thiền tập chỉ là một phần của vòng tròn mạn đà la giác ngộ, mà trong đó còn bao gồm cả một ý thức về thân mình, về những mối tương quan của ta với người chung quanh, về chánh ngữ, cũng như một lối sống chân chánh.

Tôi cũng thường nghĩ rằng sự tu tập thiền quán sâu sắc và hiệu quả chỉ có thể xảy ra ở các thiền viện bên Á châu, hơn là ở Hoa Kỳ. Muốn thực tập một cách chân chánh và tận gốc, ta phải đi sang Thái Lan, Miến Điện hoặc là Ấn Độ hay Tây Tạng. Đa số những người như chúng tôi, đã có dịp tu tập ở Á châu, vẫn thường nghĩ vậy, và có lẽ một số người vẫn còn nghĩ như thế. Bây giờ, khi trở lại Á châu, tôi nhận thấy ở những nơi ấy, Thái Lan, Miến Điện hoặc là Ấn Độ hay Tây Tạng, họ có một sự thực tập rất sâu sắc. Và sự thực tập sâu sắc ấy cũng đang có mặt ngay ở nơi đây. Tôi tự nghĩ “thì ra đó cũng chỉ là một ảo tưởng mình đã có mà thôi!”

Ông John Tarrant là người hướng dẫn Pacific Zen Institute, chú trọng về thiền công án và nghệ thuật. Ông cũng là tác giả của những quyển sách về thiền công án.

Tôi nghĩ đó là một câu hỏi rất hay. Câu trả lời chính xác nhất mà tôi có thể có là tôi không có một cái tâm, a mind, hay một ý nghĩ nào để thay đổi hết. Tôi đã thay đổi ý nghĩ của mình về vấn đề là chúng ta có một ý nghĩ.

Ông Surya Das là một vị lạt-ma Hoa Kỳ tu theo truyền thống Phật giáo Tây Tạng. Ông cũng là tác giả của nhiều quyển sách về đạo Phật bán rất chạy trên khắp thế giới.

Một điều mà tôi đã đổi ý là về quan niệm cho rằng ngồi thiền tốt cho tất cả mọi người, hay nó là một điều chính yếu trong Phật pháp, Buddha dharma. Kinh nghiệm của tôi thì thiền tập rất là hữu ích, an lạc và vô cùng sâu sắc - nhưng tại sao chúng ta lại không tu tập một Chân pháp (True dharma)? Tôi tin rằng pháp môn “chỉ có ngồi thiền” không thể nào hoàn toàn đầy đủ cho một cuộc sống tâm linh, với những liên kết mật thiết trong thế giới ngày nay. Theo tôi nghĩ muốn có một cuộc sống tâm linh trọn vẹn, chúng ta nên chú ý đến vấn đề làm sao để khơi dậy được bồ- đề tâm của mình. Thiền tập có thể dễ bị sử dụng như là một sự trốn tránh, khi ta có thể lánh xa được những sự suy nghĩ, hoàn cảnh khó khăn và những trách nhiệm của mình - ít nhất là cũng tạm thời.

Trong những năm qua tôi có một ghi nhận này, là nếu như một người nào đó quay vào bên trong nhiều quá, chỉ hướng theo một chiều duy nhất, họ có thể sẽ trở nên cố chấp và cứng nhắc, bớt đi sự dễ thương, lành mạnh và trong sáng của mình. Thiền tập nếu không có sự quân bình của tuệ giác và tâm từ, kèm theo với một cái nhìn rộng mở, nó sẽ trở nên khô khan, cách biệt và xa lạ. Bây giờ tôi nghĩ, con đường tu tập giác ngộ của đạo Phật phải được thể hiện qua thiền tập trong mỗi hành động và sự sống, làm sao để mang năng lượng tỉnh thức vào mọi sinh hoạt, trong mỗi giây, mỗi phút.

Ông Patrick McMahon vừa có một sinh nhật sáu mươi tuổi và kỷ niệm 40 năm trên con đường thiền tập theo truyền thống Zen.

Mới đây, tôi có dịp gặp lại và ngồi gần một người bạn đạo sau một buổi lễ tưởng niệm những người đã mất, cho các vị thầy cũng như trò, kể từ khi thiền viện Tassajara Zen Mountain Center được thành lập từ năm 1967 đến nay. Lần đầu tiên tôi gặp Jerome là gần 40 năm về trước tại thiền viện San Francisco City Center. Lúc đó tôi độ chừng hai mươi tuổi, và anh lớn hơn tôi một chút. Thời gian ấy, anh Jerome cũng chẳng giữ một chức vụ gì quan trọng đặc biệt trong thiền viện. Tôi vẫn thường tìm gặp anh để tán gẫu, đối với tôi, anh là một vị bồ-tát rất chín chắn trên con đường giác ngộ. Từ ngày rời xa thiền viện, trong nhiều năm qua thỉnh thoảng tôi vẫn nghĩ về anh, không biết anh ra sao, còn sống hay không.

Và bây giờ anh ngồi đây với tôi, vẫn còn đó – hay dường như là vậy. Tôi nhận ra anh ngồi nơi một góc ở cuối thiền đường, gương mặt cằn cỗi nhưng vẫn là anh, thân người cao lớn, dựa vào tường, dường như đang ngủ gục. Sau buổi lễ tôi bước đến và tự giới thiệu với anh. Tôi nghĩ anh không nhận ra tôi, nhưng sau một hồi anh dường như nhớ lại và tỉnh hẳn lên. Tôi phải gắng nghe anh, giọng anh có vẻ như nói nhịu, miệng không còn một chiếc răng nào hết. Thiền đường lúc ấy cũng đã thưa người. Tôi đỡ anh đứng dậy, và nhìn anh lom khom đi chậm đến bàn thờ thắp một nén hương. Còn bao lâu nữa tôi sẽ đốt một nén hương cho anh? Và rồi bao lâu nữa sẽ có người thắp cho tôi một nén hương?

Bốn mươi năm trước tôi không bao giờ tự hỏi hay là có những ý nghĩ đó, mặc dù đức Phật lúc nào cũng nhắc nhở về “thời gian qua mau,” mặc dù biết câu chuyện về Thái tử Sĩ-đạt-ta xuất gia đi tầm đạo sau khi tiếp xúc với người già, người bệnh và một xác chết. Khi còn là một vị tu sĩ trẻ, tôi quan tâm đến thời ngồi thiền sắp tới của mình hơn, hoặc là khi nào đi tham dự khóa tu kế tiếp, hay là làm sao để được người khác chú ý. Trong những năm tháng tu tập khi còn trẻ ấy, sự giác ngộ đối với tôi có nghĩa là “không bệnh, không lão, cũng không tử” của bài Bát-nhã Tâm kinh mà chúng tôi tụng mỗi ngày trong chánh điện.

Nhưng bây giờ, nhìn khói hương bay tỏa trong thiền đường, tôi đột nhiên ý thức được có một điều đang dần dà trở thành sự thật: là tất cả chúng ta, những huynh đệ tỷ muội của tôi, cũng chính là cái bệnh, cái già và rồi sẽ là cái chết. Rằng tất cả những gì đang trôi nhanh qua ta có thể nắm bắt được ngay trong giây phút này, nhưng lẽ dĩ nhiên nó cần sự thay đổi cái nhìn đúng lúc của mình, ta mới có thể thấy được.

Anne Cushman là người điều hành chương trình huấn luyện Mindfulness Yoga tại trung tâm Spirit Rock Meditation Center. Cô cũng là tác giả của quyển Giác ngộ cho những người khờ, Enlightenment for Idiots.

Một sự thay đổi lớn lao nhất trong sự tu tập của tôi là bây giờ tôi không còn tin rằng “Tôi” đang tu tập nữa. Tôi đã thường nghĩ rằng “Tôi” phải ngồi thiền. Và nó cũng chính là cùng một cái “Tôi” bận rộn, siêng năng, và tự cao, mà hằng ngày đi chợ, viết lách, và thích khoe khoang với người chung quanh. Và bây giờ thì cái “Tôi” ấy muốn tinh tấn thực tập chánh niệm, với một sự cương quyết được giác ngộ, và rồi cứ tự trách móc mình vì liên tiếp bị thất bại mãi.

Khi xưa, thiền tập cũng chỉ là một việc cần phải làm trong bản danh sách của “Tôi”, như là hoàn hảo một thế yoga, hay xếp quần áo ngay ngắn vào ngăn tủ vậy. Nhưng rồi cuối cùng tôi hiểu rằng, cái “Tôi” giới hạn và nhỏ bé đó hoàn toàn không thích đáng cho tiến trình thiền tập. Bây giờ thì sự thực tập của tôi là tháo gỡ ra, hơn là buộc thêm vào. Nó là làm sao để có thể nới lỏng và buông thả sự kìm kẹp của cái “Tôi” ấy trong tâm, để ta có thể tiếp xúc được với một thực tại rộng mở lúc nào cũng có mặt, cho dù “Tôi” đang làm bất cứ một công việc gì.

Ông Michael Wenger là một thầy giáo thọ ở trung tâm San Francisco Zen Center.

Câu hỏi này nhắc nhở tôi một điều, là tôi không cần quan tâm nhiều đến những quan niệm cũ hay những gì mình đã suy nghĩ. Vấn đề là bây giờ tôi có thể biểu hiện được con tim biết thương yêu của mình ra không, và khuyến khích được người khác cùng làm như thế chăng?

Ông Wes Nisker là một giáo thọ, một tác giả. Ông cũng là sáng lập viên và chủ biên của tờ báo Phật giáo Inquiring Mind.

Khi xưa tôi nghĩ đạo Phật có thể giúp tôi thoát được khổ đau. Đó là trước khi tôi bắt đầu già đi và khôn ngoan hơn. Và không phải tuệ giác này đã làm tôi đổi ý về vấn đề chấm dứt khổ đau, mà thật ra là do cái già của chính mình. Vâng, tôi biết là không có ai già đi hết, cũng không có một cái tôi nào riêng rẽ cả, tất cả chỉ là những hiện tượng trống rỗng trôi lăn mà thôi. Nhưng khốn thật! Bây giờ thì tai tôi không nghe rõ như xưa, mắt tôi thì mờ, và những khớp xương giờ cũng cứng đơ, những bộ phận trong cơ thể tôi cố gắng làm công việc của nó, và trí nhớ của mình thì cứ lặp đi lặp lại như câu thần chú hai chữ “Quên rồi!”

Nhưng xin bạn cũng đừng hiểu lầm tôi! Tôi cảm thấy vô cùng may mắn có được giáo Pháp ngay cạnh bên khi sống qua giai đoạn này. Và tôi thường tập trở về nương tựa với giây phút hiện tại nhiệm mầu và trong sự ấm áp của tâm từ. Nhưng tôi vẫn đang sống trong một túi da thịt xương đang tiêu hoại, và có nhiều lúc, ít nhất là một lần mỗi ngày, tôi nguyền rủa cái hiện thân này, với những đau đớn và nhức nhối của nó, cũng như cái số phận trước mắt mà không ai tránh khỏi.

Không, giáo pháp này đã không giúp tôi chấm dứt được khổ đau. Nhưng tôi hứa là lần tới tôi sẽ cố gắng và tinh tấn nhiều hơn.

Bà Sylvia Boorstein là một trong những vị thầy sáng lập trung tâm Spirit Rock Meditation Center tại thành phố Marin County, California. Bà cũng là tác giả của nhiều quyền sách thiền tập về Vipassana.

Tôi không dám nhấn mạnh về việc mình đã có những sự đổi ý nào về đạo Phật, hơn sự thật là chính đạo Phật đã làm thay đổi ý nghĩ của tôi. Ngày đầu tiên cách đây hơn 30 năm, sau khi lần đầu tiên nghe một bài pháp thoại, tôi cảm thấy phấn khởi và có rất nhiều hy vọng, tôi tin rằng mình sẽ phát triển được khả năng đối diện được với tất cả những khó khăn trong cuộc đời. Tôi cảm nhận được từ những vị thầy mình, là dường như họ ít có sợ hãi về cuộc sống này hơn tôi. Tôi rất tin vào giáo Pháp của đức Phật. Trước khi tôi thật sự hiểu thế nào là thiền tập, và ngay cả trước khi tôi hiểu rõ sự vận hành của tâm mình, hay là biết được thế nào là an lạc, tôi đã có niềm tin. Và chỉ bấy nhiêu thôi cũng đủ làm cho tôi có rất nhiều hạnh phúc.

Và ngày nay, sau nhiều năm tháng thực tập, tôi biết rằng tâm mình có được thêm nhiều khả năng tiếp nhận hơn. Nó chuyển hóa những khó khăn, bức xúc trong tâm dễ dàng hơn khi xưa. Tôi vẫn còn sợ hãi, nổi giận, ganh tỵ hay bất cứ một phản ứng tự nhiên nhất thời nào đó khi có việc xảy ra. Tánh của tôi thì rất dễ phản ứng, mà lại còn có khuynh hướng làm lớn chuyện nữa. Nhưng bây giờ thì tôi có ý thức và biết được việc gì đang xảy ra, và thường thường thì tôi dừng lại và phục hồi. Khả năng đối phó với những vấn đề khó khăn, trong tôi và chung quanh tôi, với một tình thương và tâm từ, bây giờ cũng được lớn mạnh hơn.

Tôi cũng biết có những giáo lý liên quan đến đạo Phật mình tiếp nhận được trên con đường tu tập, mà tôi nghĩ “Tôi không thật sự tin như vậy,” nhưng việc ấy không hề làm cho tôi phải lo nghĩ. Nó không là vấn đề. Tôi chỉ muốn làm sao để sự tu tập của mình có hiệu quả. Tôi muốn chuyển hóa tâm sợ hãi của mình thành một tâm tuệ giác và an lạc, và tôi tin việc ấy sẽ xảy ra. Đó mới là điều đã và đang rất quan trọng đối với tôi.

Ông Will Stewart là một hành giả đã hành thiền theo truyền thống Zen hơn 25 năm.

Tôi không hề thay đổi ý nghĩ của mình về đạo Phật, nhưng tôi có thay đổi ý nghĩ về mình là ai.

Nguyễn Duy Nhiên
[Tập san Pháp Luân - số 55, tr.25, 2008]