Mặc dù các nhà khảo cổ Pakistan đã nhiều lần kêu gọi chính quyền địa phương nên có kế hoạch bảo vệ pho tượng Phật cổ tại khu vực Jihan Abad, quận Swat, Tây Bắc Pakistan, nhưng pho tượng quý hiếm này vẫn tiếp tục bị phá bắn bởi một nhóm quân Hồi giáo có vũ trang trong đêm mùng 3 tháng 11 năm 2007.
Trước đó, ngày 10 tháng 9, pho tượng này đã bị một nhóm lực lượng vũ trang bắn phá nhưng chưa hư hoại nặng. Nhưng lần này, mặt và vai của pho tượng hoàn toàn bị phá hủy. Ông Muhammad Aqleem, quản lý Viện bảo tàng Swat nói: “Tôi thật không hiểu, tại sao họ lại có những hành động như thế. Chúng tôi đã báo cáo sự việc này cho cảnh sát địa phương, nhưng họ chưa có hành động gì để bảo vệ pho tượng”. Tình hình chính trị Pakistan đang căng thẳng và bất ổn sau khi Tổng thống Musharraf công bố trình trạng khẩn cấp hôm mùng 3 tháng 11.
Giáo sư Pervaiz Shaheen nói với đài BBC rằng pho tượng Phật tại lưu vực Swat được xem là pho tượng lớn và cổ nhất châu Á, sau khi hai tượng Phật tại thung lũng Bamiyan, Afghanistan, bị chính quyền Taliban phá hủy. Pho tượng này được khắc vào một vách đá có chiều cao khoảng 40 m, có độ tuổi gần 2000 năm, thuộc nghệ thuật điêu khắc Gandhara.
Hơn 2000 năm trước, lưu vực Swat là một trung tâm của nền văn minh Gandhara; nay thuộc Tây Bắc Pakistan và một phần phía Đông Afghanistan. Nền nghệ thuật Phật giáo Gandhara được xem là đầu tiên và phát triển nhất trong nghệ thuật Phật giáo. Nó bắt đầu từ thế kỷ thứ I BC. đến thế kỷ thứ VII AD. Khoảng đầu thế kỷ thứ I AD, với sự hỗ trợ của vua Kaniska, nghệ thuật Phật giáo Gandhara đã đạt đến đỉnh cao. Theo các nhà chuyên môn, tượng Phật này được tôn tạo trong giai đoạn trị vì của vua Kaniska.
Trong lời kêu gọi, gởi đi từ Hội The Asia Soiety, chủ tịch Vishakha N. Desai nói rằng thế giới đã từng kinh hoàng khi chính quyền Hồi giáo Taliban phá hủy hoàn toàn hai pho tượng Phật tại thung lũng Bamiyan, Afghanistan vào năm 2001. Khi ấy, thế giới phản đối mạnh mẽ hành động cực đoan đó. Và người ta tin rằng hành động đó sẽ không tái diễn. Thế nhưng, nó vẫn đang tái diễn tại Pakistan.
Bà kêu gọi: “Đã đến lúc, cộng đồng thế giới không chỉ lên tiếng phản đối sự phá hủy tài sản văn hóa này mà nên có những hành động cụ thể để tạo áp lực đối với chính quyền Pakistan, kêu gọi họ phải có những kế hoạch nhằm bảo vệ tài sản văn hóa quý hiếm của Phật giáo. Nếu thế giới không có hành động ngay bây giờ, thì chúng ta đang để mất một trong những tài sản văn hóa quý giá nhất của Phật giáo nói riêng và của nhân loại nói chung.”
Nguyên Lộc
[Tập san Pháp Luân - số 44, tr.93, 2007]